شامپو

شامپو چیست و چه فوایدی دارد؟

شامپو محلولی شوینده است که با سورفکتانت‌ها (مواد فعال سطحی) چربی و آلودگی را از پوست‌سر و ریشه مو برمی‌دارد و با pH ملایم از زبری و الکتریسیتهٔ ساکن می‌کاهد. تمرکز کف روی پوست‌سر و سپس آبکشی تا ساقه‌ها تمیز شوند، هم تمیزی بهتر می‌دهد و هم خشکی ساقه کمتر می‌شود. بعد از شامپو، نرم‌کننده برای کاهش اصطکاک و گره‌خوردگی توصیه می‌شود. نتیجه انتخاب درست: پوست‌سر متعادل، کاهش شوره و خارش، درخشش و شانه‌پذیری بیشتر.

مواد مؤثره و اصول کلیدی

سورفکتانت‌ها (پاک‌کننده‌ها)

• آن‌یونی‌ها مثل SLS/SLES: پاک‌کنندگی بالا، ترکیب با آمفوتری‌ها (مثل کوکامیدوپروپیل بتائین) برای ملایم‌سازی.

• سولفات–فری‌ها (گلوکوزید/گلات/آلانینات): ملایم‌تر طراحی می‌شوند؛ انتخاب وابسته به تحمل پوست‌سر است نه صرفاً برچسب.

pH شامپو

• pH پایین‌تر (۵–۵٫۵) → کاهش وز و اصطکاک، موهای براق‌تر.

• pH قلیایی → بازشدن کاتیکول و افزایش شکستگی.

کاندیشنرهای دپو‌شونده

• پلی‌کواترنیوم‌ها و سیلیکون‌ها فیلم نازکی ایجاد کرده و شانه‌پذیری خیس/خشک را بهتر می‌کنند.

ضدشوره‌ها

• سلنیوم سولفید: کاهش پوسته‌ریزی و خارش.

• پیروکتون اولامین: مهار رشد مالاسزیا و کاهش شوره.

• زینک پیریتیون (ZPT): در اتحادیه اروپا از ۲۰۲۲ ممنوع شده؛ جایگزین‌ها استفاده می‌شوند.

کیلیت‌کننده‌ها

• ترکیباتی مثل EDTA در شامپوهای چلاته برای رفع رسوبات آبِ سخت و کلر.

روش انتخاب و مصرف ایمن

بر اساس پوست‌سر و مو

• چرب/شوره‌دار: شامپوی ضدشوره معتبر، ۲–۳ بار در هفته.

• خشک/حساس: فرمول ملایم، بدون عطر، سولفات–فری یا آمفوتری بیشتر؛ حتماً نرم‌کننده.

• رنگ‌شده/آسیب‌دیده: شامپوی ملایم با pH پایین‌تر، اجتناب از کلاریفایینگ قوی به‌صورت مداوم.

تکنیک صحیح شست‌وشو

کف را روی پوست‌سر ماساژ دهید؛ ساقه‌ها با آبکشی تمیز می‌شوند. از کشیدن شدید مو پرهیز کنید. نرم‌کننده را روی ساقه‌ها بزنید.

نکته کاربردی برای آبِ سخت

ماهانه یک‌بار شامپوی چلاته (EDTA/سدیم گلوکونات) برای رفع رسوبات استفاده کنید.

خطاهای رایج و نکات مهم

1. توجه صرف به برچسب «بدون سولفات» یا «پرکف بودن» → مهم ترکیب کامل و pH است.

2. بی‌توجهی به pH → قلیایی بودن وز و شکستگی می‌دهد.

3. مصرف مداوم کلاریفایینگ قوی → خشکی مو.

4. حذف نرم‌کننده → افزایش اصطکاک و آسیب.

5. عدم توجه به قوانین منطقه‌ای (مثل ممنوعیت ZPT در EU).

تمایز با دسته‌های مشابه

• نرم‌کننده و ماسک مو: کاهش اصطکاک و ترمیم ظاهری؛ شامپو وظیفه پاک‌سازی دارد.

• اسکراب/تونیک پوست‌سر: مدیریت پوسته و چربی؛ شامپو پاک‌سازی روتین اصلی.

• سرم و محافظ حرارت: مراقبت از ساقه مو؛ شامپو فقط بهداشت پوست‌سر و پاکیزگی.

سوالات پرتکرار (FAQ)

۱) pH شامپو چرا مهم است؟
pH ملایم (۵–۵٫۵) باعث کاهش اصطکاک و وز و افزایش درخشش می‌شود؛ pH قلیایی شکستگی را بیشتر می‌کند.

۲) «بدون سولفات» همیشه بهتر است؟
نه؛ برخی سولفات‌ها ملایم‌سازی می‌شوند و برخی سولفات–فری‌ها هم قوی هستند. مهم تحمل پوست‌سر و کل فرمول است.

۳) برای شوره چه شامپویی بگیرم؟
شامپو با سلنیوم سولفید یا پیروکتون اولامین، ۲–۳ بار در هفته. در اروپا ZPT ممنوع شده است.

۴) آبِ سخت موهایم را کدر کرده؛ چه کنم؟
از شامپوی چلاته حاوی EDTA یا گلوکونات ماهی یک‌بار استفاده کنید.

۵) هر چند وقت یک‌بار موها را بشوییم؟
بسته به چربی پوست‌سر، معمولاً یک‌روزدرمیان یا چندبار در هفته. کف را روی پوست‌سر بزنید و ساقه‌ها با آبکشی تمیز می‌شوند. بعد حتماً نرم‌کننده استفاده کنید.